Terwijl de rest van de wereld mokkend rond een knapperend haardvuur zit, is het in Nederland gezellig. Dit is altijd zo geweest, want gezelligheid kent geen tijd. Ach arme rest van de wereld: vertaal gezellig, dan kunnen jullie ook meegenieten. En anders mogen jullie het woord best van ons lenen. We gaven jullie al apartheid, baas en koevoet.
Vooruit, laat gezellig onvertaalbaar zijn of in ieder geval niet-zo-goed vertaalbaar. Het omgekeerde wordt ook vaak geroepen, dat een woord uit een andere taal niet in het Nederlands vertaalbaar is. Dat is te gemakkelijk.
Beatrice de Graaf schrijft in haar NRC-column van za. 8-10-2016 over Vergangenheitsbewältigung (een begrip waar haar column om draait) ‘een vertaling is er niet’. Pak je het woordenboek, dan vind je een uitleg in zes woorden: ‘het innerlijk verwerken van het verleden’. Maar dat in dat woordenboek, Van Dale Middelgroot woordenboek Duits-Nederlands, 2e editie 2015, niet een vertaling in één woord staat, wil nog niet zeggen dat dat niet te bedenken is. Ik kwam, zonder mijn hersens erg te moeten pijnigen, met geschiedverwerking. Ik bleek niet de eerste en ook niet de enige. En als je even googelt dan vind je links naar nog enkele publicaties waar geschiedverwerking in voorkomt.
Een vertaling mag je gewoon zelf bedenken. Het kan een tijdje gekunsteld overkomen, maar uiteindelijk went het en heb je je moedertaal verrijkt.
Tegen de tijd dat ik nog andere voorbeelden heb gevonden, zal ik ze hier vermelden.